Τι κερδίζω από τη συμμετοχή σε μια ιατρική έρευνα;

Διαβάστε γιατί είναι καλό να συμμετάσχετε σε μια ιατρική έρευνα και ποιά οφέλη θα αποκομίσετε από τη συμμετοχή σας.

 

Σχεδόν όλοι μας είχαμε την ανάγκη έστω και μία φορά στη ζωή μας να πάρουμε κάποιο φάρμακο. επειδή νοιώσαμε κάποια αδιαθεσία ή είχαμε πονοκέφαλο και χαιρόμαστε όταν γινόμαστε και πάλι καλά. Ωστόσο μερικές φορές αγνοούμε ή ξεχνάμε ότι αυτή η θεραπευτική δράση του φαρμάκου οφείλεται στις προσπάθειες των ειδικών και των εθελοντών που συμμετέχουν στις έρευνες.

 

Την επόμενη φορά που θα πάρετε κάποιο φάρμακο για να νοιώσετε καλύτερα στην υγεία σας σκεφτείτε ότι μπορείτε και σεις να συμμετέχετε εθελοντικά σε μια ιατρική έρευνα βοηθώντας την επιστήμη , το σύνολο, αλλά και τον εαυτό σας. Απαραίτητη πάντως προϋπόθεση προτού αποφασίσετε τη συμμετοχή σας σε έρευνα είναι η πλήρης και εμπεριστατωμένη ενημέρωση σας για αυτές.

Τα είδη των ερευνών

Στόχος των ερευνών είναι να δημιουργηθούν αποτελεσματικότερα και ασφαλέστερα φάρμακα. Όπως οι ειδικοί μια μελέτη μπορεί να είναι «ανοιχτή» δηλαδή ο εθελοντής και ο γιατρός να γνωρίζει το φάρμακο (ή το εμβόλιο) που λαμβάνει ή «τυφλή» δηλαδή οι εθελοντές δεν γνωρίζουν αν λαμβάνουν εικονικό ή πραγματικό φάρμακο. Ακόμη υπάρχουν και κάποιες έρευνες, οι λεγόμενες «μη παρεμβατικές» κατά τις οποίες μελετάται η δράση και η αποτελεσματικότητα ενός φαρμάκου που ήδη κυκλοφορεί και έχει εγκριθεί. Ακόμη υπάρχουν οι λεγόμενες μελέτες βιο-ισοδυναμίας όπου συγκρίνονται συνήθως «αντίγραφα» φαρμάκων με τα πρωτότυπα.

Η διαδικασία μιας ιατρικής έρευνας

Πριν συμμετάσχετε ως εθελοντής σε μία ιατρική έρευνα θα ενημερωθείτε πλήρως τόσο γραπτά όσο και προφορικά για όλα όσα αφορούν την έρευνα (χρονική διάρκεια , σκοπός κτλ), για την ακριβή διαδικασία στην οποία πρόκειται να συμμετάσχετε καθώς και για τυχόν κινδύνους ή ανεπιθύμητες ενέργειες που αναμένονται. Θα προηγηθεί μια συνέντευξη από τους επιστήμονες, οι οποίοι θα πάρουν το ακριβές ιστορικό σας για να διαπιστώσουν αν πληροίτε τις προϋποθέσεις συμμετοχής στην έρευνα, αλλά και τα κριτήρια που επιθυμούν να έχουν οι εθελοντές ανάλογα με το είδος της. Θα απαντήσετε σε γραπτό ερωτηματολόγιο που θα υπάρχουν διάφορες ερωτήσεις για την υγεία σας λ.χ. αν είστε αλλεργικοί και τα φάρμακα που τυχόν λαμβάνετε. Με τον τρόπο ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι από τη συμμετοχή σας στη μελέτη. Ακόμη θα υπογράψετε κάποιο χαρτί αφού ενημερωθείτε πλήρως για τη διαδικασία που θα ακολουθήσει στο οποίο θα αναφέρετε ότι συμμετέχετε στην έρευνα με δική σας ευθύνη και ότι έχετε ενημερωθεί για το περιεχόμενο της. Λίγο πριν θα σας υποβάλλουν σε εξετάσεις, οι οποίες εξαρτώνται από την έρευνα λ.χ. αν μια μελέτη θέλει να εξετάσει τη δράση ενός φαρμάκου στο συκώτι πιθανότατα θα υποβληθείτε σε υπατικές εξετάσεις.

Κατά τη διάρκεια της έρευνας συνήθως οι εθελοντές χωρίζονται σε δύο ομάδες, η πρώτη λαμβάνει το φάρμακο του οποίου η δράση μελετάται και η δεύτερη εικονικό φάρμακο (placebo) ή κάποιο άλλο φάρμακο για να συγκριθούν λ.χ. τα αποτελέσματα ενός νέου φαρμάκου με ένα φάρμακο που ήδη κυκλοφορεί. Κατά τη διάρκεια της έρευνας θα σας παρακολουθεί ένα επιτελείο ειδικών επιστημόνων. Θα μπορείτε επίσης να επικοινωνείτε ανά πάσα στιγμή με τους γιατρούς και να τους εκφράζετε τις ανησυχίες σας ή τυχόν προβλήματα.

Τα οφέλη από τη συμμετοχή σας

Το ερώτημα που ίσως σας απασχολεί διαβάζοντας το ρεπορτάζ είναι γιατί να γίνετε εθελοντής σε μία ιατρική έρευνα; Εκτός του ότι βοηθάτε την επιστήμη και το κοινωνικό σύνολο υπάρχει και προσωπικό κέρδος από τη συμμετοχή σας. Σε ορισμένες έρευνες δίνεται κάποιο χρηματικό ποσό ως αμοιβή ή κάποιο δώρο. Ακόμη πολλοί συμμετέχουν στις έρευνες καθώς έχουν εύκολη πρόσβαση σε κάποιο φάρμακο που δεν κυκλοφορεί και δεν μπορούν να το βρουν στην Ελλάδα, αλλά και επειδή έχουν την ελπίδα ότι θα βοηθηθούν να ξεπεράσουν το πρόβλημα της υγείας που τους ταλαιπωρεί λ.χ. κάποιος νεφροπαθής επιθυμεί να συμμετάσχει σε κάποια ιατρική έρευνα για τα νεφρά με την ελπίδα ότι θα θεραπευτεί ή κάποιος καπνιστής θέλει να συμμετάσχει στην έρευνα ενός νέου φαρμάκου που υπόσχεται οριστική διακοπή του καπνίσματος.

Τα δικαιώματα σας

Όταν συμμετέχετε σε μία μελέτη έχετε μόνο δικαιώματα τα οποία θα πρέπει να γνωρίζετε. Καταρχήν μπορείτε ανά πάσα στιγμή να διακόψετε τη συμμετοχή σας στην έρευνα για οποιοδήποτε λόγο. Ασφαλίζεστε για ένα σημαντικό πόσο καθ όλη τη διάρκεια της συμμετοχής σας στην ιατρική έρευνα. Δικαιούστε να μάθετε το σκοπό της ερευνάς με λεπτομέρειες, τη χρονική της διάρκεια αλλά και τυχόν κινδύνους που ελλοχεύουν για την υγεία σας. Ακόμη αν πάσχετε από κάποια νόσο και κατά τη διάρκεια της έρευνας διαπιστωθεί ότι το φάρμακο που σας χορηγήθηκε σας ωφέλησε, δικαιούστε να το λαμβάνετε και μετά το τέλος της διαδικασίας. Ακόμη οι ασθενείς δεν πρέπει να υποφέρουν λόγω της συμμετοχής τους σε μία κλινική μελέτη, ενώ κανένας ασθενής δεν πρέπει να στερείται την καθιερωμένη και αποτελεσματική θεραπεία για την πάθησή του. Θα έχετε επίσης δικαίωμα, αφού ενημερωθείτε από τους ειδικούς για την έρευνα στην οποία πρόκειται να συμμετάσχετε καθώς και που αυτή αποσκοπεί, να απαιτήσετε το χρόνο που χρειάζεστε για να αποφασίσετε αν επιθυμείτε πραγματικά να γίνετε εθελοντής.

Υπάρχουν κίνδυνοι για τους εθελοντές;

Οι κίνδυνοι αφορούν κυρίως το ενδεχόμενο αποτυχίας της θεραπείας δηλαδή την αποτυχία του φαρμάκου που θα λαμβάνετε, αλλά και τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να εμφανιστούν. Όλα αυτά ελαχιστοποιούνται όταν η έρευνα γίνεται κατά τον δέον γενέσθαι καθώς υπάρχει ένα ολόκληρο επιτελείο από ειδικούς επιστήμονες, οι οποίοι σας παρακολουθούν και στην περίπτωση που υπάρξει κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια είναι υποχρεωμένοι να διακόψουν την όλη διαδικασία. Μάλιστα στην κλινική που διεξάγεται η έρευνα πρέπει να λειτουργεί και ανοιχτή γραμμή τηλεφωνικής επικοινωνίας στην οποία πρέπει να απαντούν ειδικοί και μπορούν να απευθυνθούν οι εθελοντές για να αναφέρουν οποιαδήποτε ανεπιθύμητη ενέργεια ή απορία έχουν κατά τη διάρκεια της έρευνας. Ακόμη θα πρέπει να γνωρίζετε πώς προτού ένα νέο φάρμακο φθάσει να δοκιμαστεί σε ανθρώπους ελέγχεται πρώτα στο εργαστήριο και δοκιμάζεται σε πειραματόζωα.

Ποίος μπορεί να γίνει εθελοντής ;

Υπάρχουν ορισμένα κριτήρια αποκλεισμού ή συμμετοχής που ποικίλουν ανάλογα με το είδος και το σκοπό της ιατρικής έρευνας. Στις έρευνες μπορούν να συμμετέχουν είτε υγιή άτομα είτε άτομα που νοσούν από κάποια συγκεκριμένη πάθηση την οποία «απαιτεί» η συγκεκριμένη έρευνα. Ακόμη μπορεί ανάλογα με τις ανάγκες τις εκάστοτε έρευνας να απαιτούνται και άλλες προϋποθέσεις συμμετοχής. Σε κάποιες έρευνες λ.χ. μπορεί να απαιτείται η συμμετοχή νέων ανδρών, ηλικίας 18 – 35 ετών. Υπάρχουν ωστόσο και ορισμένα στάνταρ κριτήρια για τη συμμετοχή κάποιου σε μία έρευνα λ.χ. για τις γυναίκες δεν πρέπει να είναι έγκυες ή να θηλάζουν, επίσης αποκλείονται τα άτομα που είναι αλλεργικά στην ουσία του φαρμάκου.

Πως βρίσκονται οι εθελοντές ;

Συχνά οι εθελοντές βρίσκονται από τον κύκλο και από τους ασθενείς των γιατρών. Ακόμη πολλές έρευνες δημοσιεύονται και στα site των φαρμακευτικών εταιρειών ή των νοσοκομείων που διεξάγονται. Πολλές φορές μάλιστα οι εθελοντές αναζητούνται από τις αγγελίες.

Οι έρευνες που διεξάγονται στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα οι μελέτες που διεξάγονται αφορούν κυρίως :

*Καρδιαγγειακά νοσήματα

*Καρκίνο

*Ρευματολογικές παθήσεις

*Γαστρεντερολογικές παθήσεις

*Μελέτες για αντιφλεγμονώδη φάρμακα

*Παθήσεις που αφορούν το Κεντρικό νευρικό σύστημα λ.χ. ανορεξία

Η εμπειρία της συμμετοχής

Αξίζει να διαβάσετε τις απαντήσεις όπως καταγράφηκαν σε δείγμα ερωτηθέντων σε πρόσφατη Ευρωπαϊκή μελέτη :

Ποια ήταν η εμπειρία σας από τη συμμετοχή σας;

97% Υψηλή ποιότητα φροντίδας

97% Αντιμετώπιση με αξιοπρέπεια και σεβασμό

93% Γενική εμπειρία θετική

82% Όχι αντιμετώπιση σαν πειραματόζωα

81% Όχι τόσο πολλές εξετάσεις όσο νόμιζαν

76% Θα συνιστούσαν συμμετοχή σε άλλους

Γιατί (δεν) συμμετέχουμε στις έρευνες ;

Λόγοι συμμετοχής

69%: για την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης

58%: για τα χρήματα

57%: για να βοηθηθούν κι άλλοι πάσχοντες

48%: για καλύτερη θεραπεία της νόσου μου

34%: για γρηγορότερη χορήγηση θεραπείας

Λόγοι άρνησης

37% Ισχύουσα θεραπεία καλύτερη προτεινόμενης

31% Φόβος εικονικού φαρμάκου

22% Σύνδρομο πειραματόζωου

11% Απόσταση από ερευνητικό κέντρο

20% Κόστος δεν καλύπτεται από ασφάλεια

18% Πρέπει να δοθούν επιπλέον χρήματα

18% Έλλειψη εμπιστοσύνης στο γιατρό

6% Απαιτούμενη προσπάθεια στην συναίνεση