Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας: Ένα Κέντρο προσφοράς που όλοι αξίζει να επισκεφθούμε
Στην περίοδο της πανδημίας η αιμοδοσία είναι πιο επίκαιρη από ποτέ! Κυρίως γιατί σε τέτοιες πρωτόγνωρες καταστάσεις, συνειδητοποιούμε όλοι πολύ καλύτερα και πιο βαθιά την αξία της προσφοράς, την αξία του «μαζί».
Το Lifezone συνομίλησε με τον Πρόεδρο του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας, κ. Κατσιβέλα, και έλυσε απορίες (της ομάδας μας αλλά και σίγουρα κάποιες δικές σου) σχετικά με την αιμοδοσία στην Ελλάδα. Από τη διαδικασία και τα κριτήρια για να γίνει κάποιος αιμοδότης μέχρι το αν το αίμα που δίνουμε για έναν δικό μας άνθρωπο είναι αυτό που τελικά θα του γίνει μετάγγιση.
Δυο λόγια για την ιστορία του Κέντρου
Το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας πρωτοεμφανίστηκε ως ένα επίσημο σχέδιο για τη δημιουργία του το 1972 με την πρόταση του γιατρού Ηλία Πολίτη. Οι βασικοί στόχοι του τότε ήταν:
- Ο συντονισμός της λειτουργίας όλων των Υπηρεσιών Αιμοδοσίας της χώρας
- Η κάλυψη των αναγκών της χώρα σε θεραπευτικά προϊόντα
- Η εξασφάλιση αποθεμάτων θεραπευτικών προϊόντων του αίματος για τις ανάγκες των ενόπλων δυνάμεων και των πολιτικών υπηρεσιών
- Η εύρεση, εκ του πληθυσμού και των ενόπλων δυνάμεων, του απαιτούμενου μέσα από τη δραστηριότητα του Κέντρου αίματος και η διάθεση αυτού-μετα την αφαίρεση του πλάσματος- στα Κέντρα και τους Σταθμούς Αιμοδοσίας
- Η παρασκευή των αναγκαίων για την Αιμοδοσία, Παρεντερικών Διαλυμάτων, Αντιδραστηρίων κ.τ.λ.
- Η εκτέλεσις εξειδικευμένων εργαστηριακών εξετάσεων στα πεδία της ανοσοαιματολογίας και της χημείας των πρωτεϊνών του αίματος, και η εφαρμογή προγραμμάτων προληπτικής ιατρικής μέσα από τη διενέργεια μαζικών εξετάσεων επι μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού
- Η εκπαίδευση επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού εις τα της Αιμοδοσίας
- Η διεξαγωγή προγραμματισμένης ερεύνας και η πειραματική ανάπτυξη μεθόδων και διαδικασιών επι θεμάτων που αφορούν στην αιμοδοσία
Σήμερα το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας είναι αυτά και πολλά περισσότερα...
Με αφορμή της πανδημία Covid- 19 , υπάρχουν στο Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας η ανάπτυξη μονάδων και εργαστηρίων για τον έλεγχο του Ιού .
Έτσι μέχρι σήμερα το ΕΚΕΑ έχει κάνει πάνω από 60.000 εξετάσεις μοριακού ελέγχου και 20.000 εξετάσεις αντισωμάτων έναντι του Ιού, προσφέροντας περισσότερες δυνατότητες στην ελληνική κοινωνία και την επιστημονική κοινότητα .
Επίσης το ΕΚΕΑ υποστηρίζει πολλά Ερευνητικά προγράμματα για την αξιολόγηση θεραπευτικών πρωτοκόλλων για την θεραπεία της λοίμωξης από τον SARS-COV2 , όπως και προγράμματα ιχνηλάτησης περιστατικών της κοινότητας.
Ποιο είναι το προφίλ του μέσου αιμοδότη στην Ελλάδα
Το μέσο προφίλ του Έλληνα αιμοδότη είναι άρρεν, ηλικίας 40-55 χρονών (μέσος όρος ηλικίας τα 42 έτη), κι απόφοιτος λυκείου. Και αυτό πρέπει να αλλάξει!
Πρέπει να κατέβουμε σε μικρότερες ηλικίες και να κινητοποιηθούν νεότερες γενιές.
Από ποια ηλικία μπορεί κάποιος να αρχίσει να δίνει αίμα ;
Οι ηλικίες αιμοδότησης είναι 18- 65. Από τα 17 έτη μπορεί κάποιος να αιμοδοτήσει με έγγραφη συγκατάθεση γονέα.
Οι εθελοντές αιμοδότες καταγράφονται ;
Όλοι οι αιμοδότες καταγράφονται στο Εθνικό Μητρώο Αιμοδοτών (bdr) και αυτό είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για τη χάραξη πολιτικών υγείας.
Ποιες είναι οι εξετάσεις που κάνει ένας εθελοντής αιμοδότης πριν δώσει αίμα;
Κάθε μονάδα αίματος ελέγχεται για τον HIV, τη σύφιλη, τις ηπατίτιδες B και C και για τον ιό HTLV και φυσικά την ομάδα αίματος.
Πόσοι είναι οι εθελοντές στην Ελλάδα σήμερα
Οι ατομικοί εθελοντές αιμοδότες, μαζί με αυτούς που προσφέρουν αίμα σε συλλόγους εθελοντών αιμοδοτών, είναι περίπου 511.000. Κι εδώ πρέπει να σταθούμε λίγο.
Στην Ελλάδα ετησίως συγκεντρώνονται γύρω στις 590.000 μονάδες αίμα, γεγονός που αποδεικνύει ότι έχουμε πολλούς αιμοδότες της μίας φοράς και αυτό πρέπει να αλλάξει δημιουργώντας μία κοινωνία αιμοδοτών που να είναι σταθεροί κα διαρκείς.
Εθελοντής μπορεί να γίνει μόνο ένας Έλληνας πολίτης ;
Εθελοντής αιμοδότης μπορεί να γίνει ο οποιοσδήποτε πληροί τα βασικά κριτήρια επιλογής των αιμοδοτών.
Συγκριτικά με τις άλλες χώρες του κόσμου , σε ποια θέση βρίσκεται η Ελλάδα;
Στην Ελλάδα έχουμε τη μεγαλύτερη συλλογή μονάδων αίματος ανά μονάδα πληθυσμού παγκοσμίως και ακόμα δεν έχουμε καταφέρει να λύσουμε το θέμα αίματος και τούτο γιατί όπως είπα έχουμε το φαινόμενο του εθελοντή αιμοδότη της μίας φοράς.
Αν καταφέρουμε να έχουμε σταθερούς αιμοδότες σταθερούς και διαρκείς, τότε θα έχουμε λύσει ένα δυσεπίλυτο θέμα που ταλανίζει την κοινωνία μας.
Όταν κάποιος δίνει αίμα , ποια είναι η διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει πριν και μετά;
Μόλις φθάνει κάποιος στην αίθουσα αναμονής της ΝΥΑ, συμπληρώνει το ερωτηματολόγιο του αιμοδότη. Αυτό συμπληρώνεται κάθε φορά που δίνει κάποιος αίμα.
Αμέσως μετά ελέγχεται η αιμοσφαιρίνη του (μ’ ένα μικρό τσίμπημα στο δάκτυλο), η πίεση και οι σφίξεις.
Εάν όλα είναι καλά και δεν υπάρχει κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, ο αιμοδότης περνά στην αίθουσα αιμοληψιών.
Στη διάρκεια της αιμοδοσίας ξαπλώνει στις ειδικές καρέκλες και σε 10 λεπτά περίπου προσφέρει 450 ml αίμα.
Μετά την αιμοδοσία προσφέρονται στον αιμοδότη πορτοκαλάδα και κάποιο snack (φρυγανιά, τυράκια, crackers κτλ).
Μόλις δοθεί το αίμα, μετά τι γίνεται;
Κάθε μονάδα αίματος ελέγχεται και συνήθως μεταγγίζεται, ανάλογα με τις ενδείξεις, τη μορφή των τριών κύριων συστατικών του: πλάσμα, αιμοπετάλια, ερυθρά. Αυτό σημαίνει ότι μία μονάδα αίματος (450ml) μπορεί να σώσει τρείς ζωές!
Το αίμα που δίνουμε για κάποιο δικό μας άνθρωπο του οποίου η ζωή βρίσκεται σε κίνδυνο, είναι αυτό που θα πάρει;
Μόνο σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις όταν απαιτείται η μονάδα αίματος να διαθέτει “ειδικά” χαρακτηριστικά.
Γενικότερα πριν τη μετάγγιση, κι αφού επεξεργαστούμε το αίμα κάτω από ιδιαίτερα αυστηρές συνθήκες, το αίμα της μονάδας και δείγμα από τον ασθενή ελέγχονται για να διαπιστωθεί η μεταξύ τους συμβατότητα και να μεταγγισθεί η κατάλληλη μονάδα αίματος.
Αιμοδοσία, ενημέρωση και εκπαίδευση
Τι δε γνωρίζει το ευρύ κοινό για την εθελοντική αιμοδοσία ;
Ό τι το αίμα διαρκεί μόνο 35- 42 ημέρες, διάστημα στο οποίο θα πρέπει να μεταγγιστεί, άρα όροι όπως τράπεζα αίματος, απόθεμα αίματος, καλύψεις κλπ., είναι πλασματικοί και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται.
Από ποια ηλικία πρέπει να αρχίζει η ενημέρωση ;
Από τις πολύ μικρές ηλικίες ώστε να καλλιεργείται η ταυτότητα του εθελοντή αιμοδότη και να υπάρχει ευαισθητοποίηση σε θέματα «κοινωνικής αλληλεγγύης και εθελοντισμού ».
Γίνεται σχετική ενημέρωση στα σχολεία και αν ναι , πόσο συχνά;
Στο ΕΚΕΑ τα τελευταία 3 χρόνια υλοποιούνται δωρεάν βιωματικά εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές από Τετάρτη Δημοτικού έως και ΄Γ Λυκείου. Ταυτόχρονα πραγματοποιούνται ομιλίες στα σχολεία και σε συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, όποτε αυτό αιτείται. Τέλος, υπάρχει διαθέσιμο υλικό (έντυπα, βίντεο κτλ.) για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση σχετικά με την εθελοντική αιμοδοσία στην ιστοσελίδα του ΕΚΕΑ και του Υπουργείου Υγείας.
Ποιοι μπορούν να δώσουν αίμα;
Οποιοσδήποτε είναι μεταξύ 18 και 65 ετών, ζυγίζει πάνω από 50kg και είναι υγιής.
Ποιοι δε μπορούν να δώσουν αίμα;
Δε μπορεί να αιμοδοτήσει όποιος/α:
- Δεν πληροί τα βασικά κριτήρια για αιμοδοσία.
- Δεν έχει φάει κάτι τρείς – τέσσερις ώρες πριν αιμοδοτήσει.
- Έχει κάποια λοίμωξη (έστω και απλό κρυολόγημα!) -χρειάζεται να είναι ελεύθερος συμπτωμάτων- τουλάχιστον για 7 ημέρες.
- Παίρνει αντιβιοτικά, (πρέπει να περιμένει τουλάχιστον για μία εβδομάδα αφού τελειώσει τη θεραπεία).
- Είχε κάποιο μεγάλο χειρουργείο τους τελευταίους έξι μήνες.
- Έχει προγραμματίσει κάποια χειρουργική επέμβαση μέσα στις επόμενες έξι εβδομάδες.
- Είναι έγκυος ή έχει γεννήσει τους προηγούμενους τρεις μήνες
(σε περίπτωση θηλασμού, χρειάζεται να έχουν περάσει 6 μήνες από τον τοκετό).
- Έχει επισκεφτεί περιοχή με ελονοσία.
- Είχε σεξουαλική επαφή τους τελευταίους έξι μήνες με κάποιον που δεν γνωρίζει καλά.
- Υποπτεύεται ότι μπορεί να έχεις κολλήσει κάποιο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα όπως AIDS ή Σύφιλη.
Έχουν διαφοροποιηθεί καθόλου μέσα στα χρόνια οι προϋποθέσεις για την εθελοντική αιμοδοσία;
Τα κριτήρια επιλογής του αιμοδότη επικαιροποιούνται συνέχεια, ανάλογα με τις ιατρικές εξελίξεις και τα νέα επιστημονικά δεδομένα.
Μιλήστε μας λίγο για το έργο του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας...
Από το 2005 αναπτύσεται η Αιμοδοσία της Χώρας μας σε τρεις άξονες :
- του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας ως την αρμόδια αρχή για τον συντονισμό, έλεγχο, αδειοδότηση και εποπτεία των επιμέρους υπηρεσιών της Αιμοδοσίας, με κύρια αποστολή τον συντονισμό της εξεύρεσης και συλλογής αίματος, τον έλεγχο της αποθεματοποίησης και κατεργασίας του καθώς και τον έλεγχο της διακίνησης.
- των Κέντρων αίματος ως εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες Αιμοδοσίας με κύριες αρμοδιότητες την διενέργεια Αιμοληψιών, την επεξεργασία/έλεγχο, την διακίνηση των μονάδων αίματος.
- των Νοσοκομειακών Υπηρεσιών Αιμοδοσίας ως Νοσοκομειακές Μονάδες που συνεργάζονται με τα Κέντρα αλλά έχουν σαν κύρια αρμοδιότητα τους την πραγματοποίηση αιμοληψιών, τη συντήρηση στις υποδομές τους αίματος και Παραγώγων και την διενέργεια όλων εκείνων των εξετάσεων προκειμένου να εξασφαλίζεται η ασφαλής και σωστή μετάγγιση του αίματος και των Παραγώγων αυτού στον ασθενή.
