Έλλειψη σιδήρου: Συμπτώματα και αντιμετώπιση!

Έλλειψη σιδήρου: Συμπτώματα και αντιμετώπιση!

Πόσες φορές έχεις ακούσει τις φράσεις «Μου λείπει σίδηρος» , «Έχω χαμηλή φερριτίνη», «Ο γιατρός μου πρότεινε να πάρω σίδηρο γιατί έχω χαμηλά επίπεδα» είτε από εσένα είτε από κάποιο άτομο στο περιβάλλον σου;

Ιδιαίτερα αν είσαι γυναίκα σίγουρα πολλές φορές! Πάμε να δούμε όμως πως θα καταλάβουμε ότι έχουμε έλλειψη σιδήρου, γιατί είναι σημαντική και το πιο σημαντικό πως μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε!

Σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, η σιδηροπενική αναιμία επηρεάζει 2 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, ενώ η έλλειψη σιδήρου αγγίζει πολύ μεγαλύτερα νούμερα. Στόχος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι έως το 2025 να έχουν μειωθεί τα ποσοστά αναιμίας κατά 50%!

Ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα της έλλειψης σιδήρου;

Η έλλειψη σιδήρου μπορεί να εκδηλωθεί με πάρα πολλά συμπτώματα στον οργανισμό μας και να επηρεάσει πολλά διαφορετικά συστήματα. Οι γυναίκες πιο συχνά πάσχουν από έλλειψη σιδήρου και σιδηροπενική αναιμία σε σύγκριση με τους άνδρες, καθώς όπως θα δούμε και παρακάτω οι ημερήσιες ανάγκες σε σίδηρο είναι μεγαλύτερες λόγω αυξημένων απωλειών! Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι:

• Κούραση/ κόπωση
• Υπνηλία
• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Ζαλάδα και πονοκέφαλοι
• Απώλεια μαλλιών/ αλωπεκία
• Ξηρότητα στο δέρμα
• Νύχια που σπάνε εύκολα (κοιλονυχία)
  
  

Πώς μπορούμε να διαγνώσουμε έλλειψη σιδήρου;

Εφόσον έχουμε παρατηρήσει στον οργανισμό μας κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, θα χρειαστεί να κάνουμε μια σειρά αιματολογικών εξετάσεων. Φυσικά καλό θα είναι να επισκεφθούμε κάποιο γιατρό έτσι ώστε να μας εξετάσει συνολικά και να αξιολογήσει τα αποτελέσματα των εξετάσεών μας. Συνήθως, οι εξετάσεις που χρειάζονται είναι μια γενική αίματος από τα οποία θα αξιολογηθούν διάφοροι δείκτες καθώς και τα επίπεδα φερριτίνης, που ουσιαστικά αποτελούν μια αποτύπωση των αποθηκών σιδήρου στον οργανισμό μας.

Πόσο σίδηρο χρειαζόμαστε;

Σύμφωνα με την European Food Safety Authority (EFSA), οι ανάγκες σιδήρου διαφέρουν ανάμεσα στα δυο φύλα. Οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας λόγω των απωλειών από την έμμηνο ρύση χρειάζεται να λαμβάνουν περίπου 16mg σιδήρου την ημέρα, ενώ οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση χρειάζονται λιγότερο σίδηρο, περίπου 11mg. Αντίστοιχα, οι άνδρες ανεξαρτήτου ηλικίας θα πρέπει να λαμβάνουν περίπου 11mg σιδήρου την ημέρα.

Γιατί είναι τόσο σημαντικό ο σίδηρος για τον οργανισμό μας;

Όπως είδαμε νωρίτερα ο σίδηρος είναι απαραίτητος για τη φυσιολογική λειτουργία πολλών συστημάτων του οργανισμού μας! Σύμφωνα με την EFSA, ο σίδηρος συμβάλλει:

• στη φυσιολογική γνωσιακή λειτουργία
• στο φυσιολογικό σχηματισμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων και της αιμοσφαιρίνης
• στη φυσιολογική μεταφορά του οξυγόνου στο σώμα
• στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος
• στη μείωση της κούρασης και της κόπωσης
  
  

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την έλλειψη σιδήρου στον οργανισμό μας;

Ο Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας συνιστά σίδηρο στη μορφή του θεϊκού σιδήρου για τη θεραπεία έλλειψης σιδήρου και αναιμίας.

Αν στον παρελθόν είχατε διαγνωστεί με έλλειψη σιδήρου και είχατε λάβει κάποιο σκεύασμα σιδήρου, τότε θα γνωρίζετε πολύ καλά πόσο δύσκολα στη χρήση είναι και πόσο έντονες είναι οι παρενέργειές του! Αυτό συμβαίνει γιατί τα σκευάσματα σιδήρου συνήθως αποδεσμεύονται στο στομάχι ή σε κατώτερα τμήματα του λεπτού εντέρου με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ελεύθερες ρίζες οξυγόνου (ROS) και φλεγμονή. Γι’ αυτό το λόγο πολύ συχνά τα άτομα εμφανίζουν δυσκοιλιότητα, ναυτία, διάρροια και οδηγούνται τελικά στη διακοπή της χρήσης σιδήρου χωρίς όμως να έχει διορθωθεί τελικά το πρόβλημα της έλλειψης!

Ένας σίδηρος, ο οποίος θα μπορούσε να αποδεσμευθεί στο πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου, όπου γίνεται και η απορρόφησή του, θα είχε πολύ καλύτερη απορρόφηση και δε θα δημιουργούσε όλα αυτά τα δυσάρεστα συμπτώματα στο γαστρεντερικό μας σύστημα!

Ποιες είναι η διατροφικές συνήθειες που θα μας βοηθούσαν στην έλλειψη σιδήρου;

Σίγουρα ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και κάλυψη των αναγκών του θα πρέπει να προσεγγίζεται εξατομικευμένα! Γι’ αυτό και για αλλαγές στη διατροφή σας καλό θα είναι να συμβουλεύεστε κάποιο διαιτολόγο - διατροφολόγο. Ωστόσο, κάποιες γενικές συμβουλές για την καλύτερη απορρόφηση σιδήρου είναι:

• Η ποικιλία στη διατροφή με συνδυασμό πλούσιων πηγών σιδήρου τόσο ζωικής όσο και φυτικής προέλευσης.

Ιδιαίτερη προσοχή στο σχεδιασμό της διατροφής τους, όσοι είναι vegan και vegetarian.

• Η βιταμίνη C αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου, γι’ αυτό είναι καλό να συνδυάζουμε διατροφικές πηγές βιταμίνης C και σιδήρου.

• Το ασβέστιο και οι τανίνες (στον καφέ και το τσάι) δυσκολεύουν την απορρόφηση του σιδήρου, γι’ αυτό και καλό θα είναι να μην συνδυάζονται μεταξύ τους.

Συνολικά, καταλαβαίνουμε ότι η έλλειψη σιδήρου είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, που χρειάζεται να του δώσουμε την απαραίτητη σημασία όταν εμφανίζεται και να προσπαθούμε να βρούμε τις καλύτερες και κατάλληλες λύσεις για τον δικό μας οργανισμό!

Ευαγγελία Αυγεράκη
Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος, ΜSc

Βιβλιογραφία

1. Pasricha SR, Tye-Din J, Muckenthaler MU, Swinkels DW. Iron deficiency. Lancet. 2021 Jan 16;397(10270):233-248.
2. WHO. Global nutrition targets 2025: policy brief series. 2014. https://www.who.int/nutrition/publications/globaltargets2025_ policybrief_anaemia/en.
3. WHO. Iron deficiency anaemia assessment, prevention, and control: a guide for programme managers. Geneva: World Health Organization, 2001.