Ψωμί: Γιατί αξίζει μια θέση στο τραπέζι σας;

Διαβάστε όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για ένα θρεπτικό αλλά παρεξηγημένο τρόφιμο που αξίζει να έχει θέση στο τραπέζι σας

 

Ποια είναι η θρεπτική αξία του ψωμιού και ποια είδη προτείνουν οι ειδικοί ως θρεπτικότερα; Γιατί βρίσκεται στη βάση της μεσογειακής διατροφής; Πρέπει να το αποφεύγουμε το λευκό ψωμί; Αξιόπιστες επιστημονικές απαντήσεις για να μην πείτε το ψωμί ψωμάκι…

 

Η ιστορία του ψωμιού

Το ψωμί από προζύμι, όπως λέγεται φτιάχτηκε για πρώτη φορά στην Αρχαία Αίγυπτο. Οι καιρικές συνθήκες ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκές για την ανάπτυξη του ζυμομύκητα Saccharomyces cerevisaie, ο οποίος και συντέλεσε στην ζύμωση του ψωμιού. Το λευκό ψωμί, με τη σημερινή μορφή του εμφανίστηκε κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα όπου άρχισαν να παράγουν αλεύρι χωρίς πίτουρο.

 

Η θρεπτική του αξία

Το ψωμί, βρίσκεται στη βάση της πυραμίδας της Μεσογειακής Διατροφής, λόγω του ότι είναι μια πλούσια πηγή θρεπτικών συστατικών και εφοδιάζει τον οργανισμό με ενέργεια. Αυτό, οφείλεται στο γεγονός ότι ανήκει στην κατηγορία των αμυλούχων τροφών οι οποίες περιέχουν μεγάλα ποσοστά υδατανθράκων που παρέχουν ενέργεια στον ανθρώπινο οργανισμό. Εκτός από άμυλο, το ψωμί περιέχει και διάφορα μικροθρεπτικά συστατικά απαραίτητα για την ορθή λειτουργία του οργανισμού όπως είναι σίδηρος,  βιταμίνες του συμπλέγματος  Β (θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, νιασίνη), φολλικό οξύ, μαγνήσιο, ψευδάργυρος βιταμίνη Ε και ασβέστιο. Επιπρόσθετα  περιέχει γλουτένη, η οποία ενισχύει το μυϊκό σύστημα και κυτταρίνη, η οποία μαζί με τη λιγνίνη αποτελούν διαιτητικές ίνες που δεν αποδίδουν θερμίδες, προκαλούν κορεσμό (αίσθημα χορτασμού) και συμβάλλουν στην ορθή λειτουργία του εντέρου, αφού μειώνουν τα γαστρικά του υγρά. Το θρεπτικό αυτό τρόφιμο δεν περιέχει καθόλου χοληστερόλη και είναι και μια πλούσια πηγή φυτικών ινών (ιδιαίτερα το ψωμί ολικής αλέσεως).

 

Τα είδη του ψωμιού

Υπάρχουν διάφορα είδη ψωμιού όπως λευκό, χωριάτικο, ολικής αλέσεως, σίκαλης, βρώμης, πολύσπορο, μπομπότα, μπαγκέτα. Σε αυτά όμως που αξίζει να σταθούμε περισσότερο είναι στο λευκό και το μαύρο ψωμί (ολικής αλέσεως) καθώς είναι αυτά που χρησιμοποιούνται περισσότερο στην μεσογειακή διατροφή. Το λευκό ψωμί φτιάχνεται από λευκό αλεύρι, δηλαδή αλεύρι που παρασκευάζεται μονάχα από αποφλοιωμένο καρπό δημητριακών, ενώ αντίθετα το μαύρο ψωμί παρασκευάζεται από αναποφλοίωτο καρπό δημητριακών, το πίτουρο του φύτρου και άλλες στοιβάδες από κόκκους και σιτάρι.

 

Μαύρο Vs λευκό

Δεν διαφέρουν στην θερμιδική τους αξία αφού και στα δυο είδη ψωμιού  μια φέτα  όπου αντιστοιχεί σε 30 γραμμάρια δίνουν 70 kcal. Ωστόσο αξιοσημείωτη είναι η διαφορά στις φυτικές ίνες, αφού το ψωμί ολικής αλέσεως δίνει 4 φορές περισσότερη ποσότητα απ ότι το λευκό. Διαφορές όμως υπάρχουν και στα μικροθρεπτικά συστατικά που περιέχουν, καθώς το μαύρο ψωμί δίνει μεγαλύτερη ποσότητα σιδήρου, νιασίνης, βιταμίνης Β6,μαγνησίου και ψευδαργύρου και λιγότερη ποσότητα ασβεστίου από το λευκό. Επίσης συστήνεται στην διατροφή των διαβητικών αφού το ψωμί ολικής αλέσεως έχει πιο χαμηλό ΓΔ (γλυκαιμικό δείκτη) .

 

Εν κατακλείδι…

Μια διατροφή πλούσια σε ψωμί ολικής αλέσεως και μειωμένο κορεσμένο λίπος είναι ευεργετική γιατί βοηθάει στην πρόληψη καρδιαγγειακών προβλημάτων, διαφόρων μορφών καρκίνου, Σακχαρώδη Διαβήτη και  υπέρτασης για αυτό και οι διαιτολόγοι συστήνουν την κατανάλωση του ψωμιού και ειδικότερα του μαύρου σε καθημερινή βάση. Όμως χρειάζεται προσοχή και μέτρο στην κατανάλωσή του διότι περιέχει «κρυμμένο αλάτι» όπως και όλα τα αρτοπαρασκευάσματα , παράγοντας ανασταλτικός για την υγεία. Η φράση «παν μέτρον άριστον» των αρχαίων υμών προγόνων ισχύει και για αυτό το νόστιμο και θρεπτικό τρόφιμο.

 

Αυτό το γνωρίζετε;

Η εμφάνιση του ψωμιού ξεκινάει από τα παλιά κιόλας χρόνια και πιο συγκεκριμένα το 8000 π.Χ  επί λιθικής εποχής, όπου οι άνθρωποι έτρωγαν ωμούς τους καρπούς των δημητριακών. Με την πάροδο των χρόνων  άρχισαν να τους τρίβουν με τις πέτρες και να τους ανακατεύουν με νερό δημιουργώντας έτσι ένα παχύρευστο χυλό (αλεύρι), το οποίο και έβαζαν απευθείας στην φωτιά.

 

Μπαλαμώτη Δ. Χριστίνα

MSc κλινική διαιτολόγος – Διατροφολόγος, αριστούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος Δ.Σ Πανελληνίου Συλλόγου Νοσοκομειακών διαιτολόγων. Συνεργάστηκε η κ.  Χριστίνα Θεοπίστου.

Στο θέμα συνεργάστηκε η Κοντορινάκη Τριανταφυλλιά