Somnio: Ένα Κέντρο με ειδικότητα στον Ύπνο
Περιεχόμενα:
Κατά τον Αριστοτέλη, ο Ύπνος και η Εγρήγορση είναι αλληλένδετα κι αυτή η φιλοσοφία ακολουθείται τόσο σε σημαντικά κέντρα του εξωτερικού, όσο και στο Somnio που συναντάμε στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και στη Βιοκλινική Αθηνών.
Το Somnio απαρτίζεται από ομάδα επιστημόνων ειδικών του ύπνου (ο καθένας από την δική του σκοπιά), που ολιστικά προσπαθούν να διαγνώσουν κι αντιμετωπίσουμε με τις πλέον σύγχρονες μεθόδους όλες τις διαταραχές Ύπνου- Εγρήγορσης. Ακολουθεί η διερεύνηση επεισοδίων απώλειας συνείδησης ή/και επιληψίας (στον ύπνο και όχι μόνο), μιας και για τη διερεύνηση τόσο των διαταραχών ύπνου όσο και της επιληψίας χρησιμοποιούνται συναφή «εργαλεία» (π.χ. εγκεφαλογράφημα).
Ο Νικόλας- Τιβέριος Οικονόμου, Νευρολόγος- Κλινικός Νευροφυσιολόγος, Ειδικός Ιατρός Ύπνου – Επιληψίας, MD, MSci, PhD, ESRS Somnologist Expert μάς εξηγεί τα πάντα για τις διαταραχές ύπνου και μάς δίνει τη λύση!
Πόσες διαταραχές ύπνου υπάρχουν;
Σύμφωνα με το ICSD III (International Classification of Sleep Disorders – Διεθνής Ταξινόμηση Διαταραχών του Ύπνου), υπάρχουν 7 κύριες κατηγορίες για τις διαταραχές του ύπνου. Αυτές, επιγραμματικά, είναι:
Αϋπνία, Αναπνευστικές Διαταραχές του Ύπνου, Κεντρικού Τύπου Υπερυπνίες (Σημαντική Υπνηλία), Κινητικές Διαταραχές του Ύπνου, Παραϋπνίες (Παράδοξα Κινητικά Φαινόμενα στον Ύπνο), Χρονοβιολογικές Διαταραχές του Ύπνου, Άλλες Διαταραχές του Ύπνου.
Σε ποια ηλικία εμφανίζονται συνήθως;
Οι διαταραχές του ύπνου εμφανίζονται από τη βρεφική/ νηπιακή ηλικία (όπως π.χ. οι παραϋπνίες του ύπνου NREM – προεξάρχουσες παθήσεις είναι η υπνοβασία ή ο νυκτερινός τρόμος -), περνώντας στις αναπνευστικές, κινητικές αλλά κυρίως την αϋπνία που όσο περνάει η ηλικία τόσο αυξάνεται ο επιπολασμός/συχνότητά τους.
Μια αδρή απάντηση στο τελευταίο, έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι διαταραχές του ύπνου σχετίζονται βασικά με τον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα. Συνεπώς με την ηλικία και τη «νομοτελειακή» εκφύλιση του νευρικού συστήματος, εμφανίζονται πιο συχνά και οι διαταραχές του ύπνου.
Αν εντοπιστεί το πρόβλημα από νωρίς, μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά;
Όπως σε κάθε ασθένεια, έτσι και στις διαταραχές του ύπνου (τουλάχιστον στην πλειονότητα αυτών, όπως π.χ. στην αϋπνία ή στο σύνδρομο άπνοιας ύπνου) η έγκαιρη διάγνωση βοηθά στην πιο εύκολη αντιμετώπιση, αλλά και στην εμφάνιση λιγότερων συνεπειών.
Ποια είναι τα κύρια αίτια των διαταραχών ύπνου;
Τα κύρια αίτια είναι κατά βάση νευρολογικής φύσεως. Έτσι διαταραχή νευροδιαβιβαστών κι ορμονών (όπως η ορεξίνη, η ισταμίνη ή η μελατονίνη) είναι υπεύθυνες για την εμφάνιση ή/και την παγίωση/δυσκολότερη αντιμετώπιση της ναρκοληψίας (σημαντικής υπερυπνίας) ή της αϋπνίας.
Διαταραχή της ωρίμανσης ή κατ’ αναλογία της εκφύλισης του νευρικού συστήματος είναι υπεύθυνες για την εμφάνιση παράδοξων κινητικών φαινομένων, όπως οι παραϋπνίες (υπνοβασία, διαταραχή συμπεριφοράς στον ύπνο REM κλπ) ή η Νόσος Ανήσυχων Άκρων. Ενώ τέλος, πάλι το νευρικό σύστημα παράλληλα με άλλους παράγοντες όπως η παχυσαρκία ή οι ανατομικές παραλλαγές της στοματικής κοιλότητας είναι υπεύθυνες για την εμφάνιση Συνδρόμου Υπνικής Άπνοιας.
Μπορεί να υπάρχει και σύνδεση με κάποια ασθένεια;
Οι διαταραχές του ύπνου μπορεί να είναι μέρος άλλων ασθενειών (δηλαδή να προκαλούνται ή να επιδεινώνονται από άλλες ασθένειες) ή από την άλλη πλευρά να είναι αυτές που προκαλούν την εμφάνιση ή επιδείνωση άλλων ασθενειών.
Έτσι π.χ. η αϋπνία ή η υπνική άπνοια μπορεί να υφίστανται σαν νοσολογικές οντότητες στα πλαίσια της άνοιας, αλλά από την άλλη η χρόνια ύπαρξη αυτών και η έλλειψη αποτελεσματικής αντιμετώπισής τους, είναι ικανές συνθήκες για να εμφανισθεί νωρίτερα άνοια.
Υπάρχει και πλειάδα άλλων παθήσεων όπως τα καρδιαγγειακά (αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα μυοκαρδίου, κολπική μαρμαρρυγή, σακχαρώδης διαβήτης), που είτε προκαλούνται είτε επιδεινώνονται από χρόνιες αρρύθμιστες διαταραχές του ύπνου (όπως η αϋπνία ή η υπνική άπνοια) ή άλλες παθήσεις που προκαλούν διαταραχές του ύπνου (πχ η παχυσαρκία υπνική άπνοια, η αναιμία και η έλλειψη σιδήρου νόσο ανήσυχων άκρων ή ορθοπεδικά και ρευματολογικά νοσήματα με χρόνιους πόνους, να προκαλούν αϋπνία).
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής επηρεάζει την ποιότητα του ύπνου μας;
Ασφαλώς! Καταρχάς ζούμε σε συνθήκες χρόνιας στέρησης ύπνου. Μέσα σε 60 χρόνια (από το 1920 έως το 1980) είχαν χαθεί παγκοσμίως περίπου 2 ώρες ύπνου από τον καθένα μας καθημερινά!
Πέραν αυτού, ο σύγχρονος (δυτικός) τρόπος ζωής τόσο με το καθιστικό lifestyle και την έλλειψη άσκησης ευοδώνει την αύξηση βάρους και την παχυσαρκία. Συνεπώς και την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης συνδρόμου άπνοιας ύπνου. Επιπλέον, οι ολοένα και περισσότερες απαιτήσεις στην καθημερινότητα και το στρες αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης χρόνιας αϋπνίας.
Τελικά χρειαζόμαστε περισσότερο ύπνο ή ποιοτικότερο;
Εξαιρετική ερώτηση! Η αλήθεια είναι ότι χρειαζόμαστε και τα δύο! Και αύξηση του μέσου όρου ύπνου που κάνουμε, αλλά και της ποιότητας αυτού.
Ποιες είναι οι ποιοτικές ώρες ύπνου για ένα παιδί και ποιες για έναν ενήλικα;
>Περισσότερο από ποιοτικότερο έχει σημασία εν προκειμένω, μιας και οι μελέτες έχουν επικεντρωθεί περισσότερο στην ποσότητα, να μιλήσουμε για τις ώρες ύπνου που θεωρούνται ιδανικές για το παιδί και τον ενήλικο.
Έτσι όσο περνάμε από το βρέφος/νήπιο που οι απαιτούμενες ώρες ύπνου είναι 14 στον έφηβο οι απαιτούμενες ώρες ύπνου προσομοιάζουν σε εκείνες του ενήλικου (7-9). Γενικά χρυσός κανόνας δεν υπάρχει. Συναντάμε ανθρώπους, τους “short sleepers”, όπως τους αποκαλούμε, που αρκούνται σε 5-6 ώρες ύπνου. Από την άλλη, οι “long sleepers” χρειάζονται δέκα και έντεκα ώρες για να ξεκουραστούν και να είναι παραγωγικοί.
Άρα, το σημαντικό κριτήριο που πρέπει να θέτουμε είναι: «με πόσες ώρες ύπνου ξυπνάς φρέσκος και ξεκούραστoς;». Γενικά έχουμε ορίσει τις 7-9 ώρες ύπνου (μέσος όρος το οκτάωρο) ως ιδανικό χρόνο ύπνου, γιατί έχει φανεί, ότι αυτές οι ώρες ύπνου σχετίζονται με μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης χρόνιων νόσων και με μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής.
Πως προέκυψε το Somnio;
Μετά από χρόνιες σπουδές εκπαιδεύσης και μετεκπαιδεύσης στο εξωτερικό κοντά σε σημαντικούς ανθρώπους του Ύπνου και της Επιληψίας (και εν γένει της Κλινικής Νευροφυσιολογίας), με τους οποίους διατηρώ κλινικές και ερευνητικές συνεργασίες, είδα ότι στην Ελλάδα έλειπε μια ολιστική προσέγγιση τόσο των Διαταραχών Ύπνου αλλά και εκείνων του Ύπνου- Εγρήγορσης.
Ποιοι μπορούν να απευθυνθούν σ’ εσάς;
Στο Somnio απευθύνονται τόσο άνθρωποι (όλων των ηλικιών) που είτε έχουν κάποιο πρόβλημα στον ύπνο τους είτε συνοδά προβλήματα μέσα στην ημέρα οφειλόμενα σε διαταραχές του ύπνου (όπως πχ παθολογική κόπωση, υπνηλία, μειωμένη συγκέτρωση, προσοχή, μνήμη, ή κακή συμμόρφωση σε θεραπευτικές αντιμετωπίσεις πχ αρτηριακής υπέρτασης, σακχαρώδη διαβήτη, κατάθλιψης κλπ), όσο και συνάδελφοι (πχ ιατροί/ψυχολόγοι) που θέλουν να διερευνήσουν τα ανωτέρω σε ασθενείς τους.
Ο κόσμος παίρνει την πρωτοβουλία να ζητήσει τη βοήθειά σας;
Ναι! Βλέπετε πια αρχίζει να υπάρχει ολοένα και περισσότερη ενημέρωση για τον Ύπνο τις διαταραχές και τη σημασία αυτού στην καθημερινότητα και ευζωία μας κι έτσι ο κόσμος δείχνει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και σπουδή για αυτόν.
Εμάς ως Ιατρούς του Ύπνου αυτό μας χαροποιεί ιδιαίτερα μιας και είναι πια αποδεκτό από την παγκόσμια ιατρική κοινότητα τόσο ότι καλός ύπνος ισούται με ευζωία και μακροζωία, όσο επίσης ότι «εάν κάτι σου πάει στραβά μέσα στην ημέρα και δεν μπορείς να καταλάβεις τι είναι, καλό είναι να αναζητήσεις την πιθανή αιτία και στον ύπνο»…
Τι είναι η πολυκαταγραφική μελέτη ύπνου και πότε εφαρμόζετε;
Η πολυκαταγραφική μελέτη ύπνου είναι μια σύνθετη διαγνωστική πράξη που γίνεται στο εργαστήριο ύπνου. Συγκεκριμένα, ο ασθενής προσερχόμενος το βράδυ στο εργαστήριο ύπνου (ή σε κάποιες περιστάσεις και την ημέρα – όταν πχ διερευνούμε παθολογική ημερήσια υπνηλία -), παραλαμβάνεται από τον ειδικό τεχνικό του ύπνου, ο οποίος και ξεκινά την διαδικασία.
Αυτή συνίσταται στην «καλωδίωση» του ασθενή με ηλεκτρόδια και αισθητήρες που αποσκοπούν στην ταυτόχρονη μελέτη όλων των βασικών φυσιολογικών λειτουργιών του οργανισμού, όπως εγκεφαλική, αναπνευστική, καρδιακή, μυική δραστηριότητα.
Η όλη διαδικασία είναι βίντεο επιτηρούμενη, καθώς για την εξαγωγή του τελικού πορίσματος μελετάμε και τα κινητικά φαινόμενα του ύπνου και γίνεται φυσικά με συνεχή παρουσία του τεχνικού (ο οποίος βρίσκεται στο παρακείμενο monitor room). Την επόμενη μέρα ο ειδικός ιατρός του ύπνου θα αναλύσει όλα τα δεδομένα και θα τα συνθέσει σ’ ένα εκτενές πόρισμα, που θα συζητήσει εκτενώς με τον ασθενή του.
Πείτε μας δυο χαρακτηριστικά παραδείγματα ατόμων, που έλυσαν το πρόβλημα της αϋπνίας με τη βοήθειά σας.
Τα περιστατικά είναι πολλά και δύσκολα ανακαλώ κάποιο ιδιαίτερο. Παρόλα αυτά στέκομαι περισσότερο σε κάποια που έχουν να κάνουν με τη χρονιότητα, το δισεπίλυτο και τη μεγάλη επίπτωση στην καθημερινότητα και στη λειτουργικότητα που είχαν αυτοί οι άνθρωποι λόγω της αϋπνίας τους.
Περισσότερο από αναφορά περιστατικών θα είχε νόημα να σταθούμε σε περιστατικά που τελικά κάτω από μία φαινομενικά «αυτοτελή αϋπνία» κρύβονταν άλλες νόσοι, όπως η νόσος ανήσυχων άκρων ή το σύνδρομο άπνοιας ύπνου που είναι συχνά οι πραγματικές αιτίες που είτε εμποδίζουν τον ασθενή να αποκοιμηθεί είτε τον ξυπνούν πολλές φορές μέσα στην νύχτα, χωρίς να μπορεί να αντιληφθεί ούτε αυτός αλλά ούτε και οι θεράποντες ιατροί την πραγματική αιτία.
Ειλικρινά, θεωρώ τον εαυτό μου ιδιαίτερα «ευλογημένο» που από φοιτητής και πια κοντά 20 χρόνια ασχολούμαι εντατικά με αυτή την πανέμορφη επιστήμη, που μπορεί να δώσει τόσες πολλές λύσεις στον άνθρωπο, στον ασθενή και στον θεραπευτή του.
Η ημερήσια υπνηλία κι η αυξημένη κόπωση σχετίζονται με τις διαταραχές ύπνου;
Τα συμπτώματα που αναφέρετε, είναι από τα πλέον συχνά (αν όχι τα πιο συχνά) που μας αναφέρονται από ασθενείς με διαταραχές ύπνου- εγρήγορσης και μπορεί να συναντώνται ξέχωρα ή και μαζί στην πλειονότητα των διαταραχών ύπνου-εγρήγορσης.
