Μνήμη: Πως μας κρατάει... ζωντανούς!

Μνήμη: Πως μας κρατάει... ζωντανούς!

Η ικανότητα του εγκεφάλου να αποθηκεύει και να ανακτά πληροφορίες. Πληροφορίες όπως πού τοποθετήθηκαν τα κλειδιά του σπιτιού, τις διευθύνσεις σπιτιού ή εργασίας ή φίλων και συγγενών, αλλά και την οδήγηση, το μαγείρεμα, κ.ά. Οι εμπειρίες και οι αναμνήσεις μας μένουνε στη μνήμη μας, τα μέρη που επισκεπτόμαστε, τα άτομα που γνωρίζουμε.

Κωδικοποίηση, Αποθήκευση, Ανάκτηση

Έχουμε αναρωτηθεί πολλές φορές για τον τρόπο που λειτουργεί η μνήμη. Ακολουθεί 3 φάσεις:

1. Κωδικοποίηση, των σημάτων που δίνονται μέσω των νευρώνων στην περιοχή του εγκεφάλου.
2. Αποθήκευση, στη λειτουργική μνήμη για σύντομο χρονικό διάστημα είτε στη μακροχρόνια μνήμη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
3. Ανάκτηση, το κομμάτι της επαναφοράς πληροφοριών!

Η μνήμη μας διαμορφώνεται, αρχικά, από τη γενετική μας πληροφορία, τα γονίδια. Παρατηρούμε πως κάποιοι χρειάζονται μεγαλύτερη προσπάθεια για να μάθουν, να διατηρήσουν κάποια πληροφορία, όπως ένα μάθημα, σε σύγκριση με κάποιους άλλους. Ταυτόχρονα, η επίδραση του περιβάλλοντος είναι σημαντική. Η διατροφή, η εκπαίδευση, η επίδραση της ιατρικής είναι παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Ας μην ξεχνάμε πως η ηλικία είναι, επίσης, ένας παράγοντας που επηρεάζει τη μνήμη και τη συγκέντρωση. Καθώς μεγαλώνουμε, παρατηρούμε πως καταβάλουμε μεγαλύτερη προσπάθεια να θυμηθούμε διάφορα και έχουμε μεγαλύτερη αδυναμία σκέψης, ξεχνάμε τι διαβάσαμε, πού αφήσαμε διάφορα αντικείμενα.

Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε τη μνήμη μας ενεργή και δυνατή;

Διατηρώντας τον εγκέφαλό μας υγιή και σε φόρμα!

Και πώς μπορούμε να το πετύχουμε αυτό;

Όπως και η καρδιά μας, έτσι και ο εγκέφαλός μας μπορεί να διατηρηθεί υγιής με τη σωστή διατροφή και την καθημερινή δραστηριότητα.

Σημαντικό κομμάτι της καθημερινής δραστηριότητας είναι οι στρατηγικές για την εξάσκηση του μυαλού μας. Στρατηγικές και τεχνικές μνήμης είναι η εστίαση σε μία εργασία κάθε φορά, η προσπάθεια για ανάκτηση πληροφοριών, ο συνδυασμός πληροφοριών με εικόνες ή λέξεις για την εύκολη αποστήθισή τους. Επιπλέον, η οργάνωση των αντικειμένων, των πραγμάτων ή και των σκέψεων ακόμα είναι πολύ σημαντική όπως και η χρήση των υπενθυμίσεων. Ταυτόχρονα, η εκπαίδευση του εγκεφάλου και η προστασία από την απώλεια μνήμης έχει φανεί να ενισχύεται με την απασχόληση με παιχνίδια μυαλού, όπως το σουντόκου και οι γρίφοι.

Πέρα από την εκπαίδευση της μνήμης και του εγκεφάλου, υπάρχουν και σημαντικές επιδράσεις από την καθημερινότητά μας. Ένα από αυτά είναι το άγχος! Η διαχείριση και μείωση του άγχους σε συνδυασμό με καλό και ποιοτικό ύπνο βοηθούν στη χαλάρωση και ενισχύονται οι αναμνήσεις μας.

Ο ρόλος της διατροφής στη μνήμη…

Η διατροφή κατέχει κεντρικό ρόλο σε όλους τους τομείς της υγείας μας. Πόσο μάλλον στη διατήρηση αλλά και πρόληψη της απώλειας μνήμης, μια λειτουργία του εγκεφάλου! Υπάρχουν τροφές με ουσίες που έχει αποδειχθεί ότι τονώνουν τη μνήμη και καταπολεμούν το στρες, ακόμη και την άνοια. Ποιες είναι αυτές; Ας δούμε ορισμένες ομάδες τροφίμων:

• Φρέσκα φρούτα και λαχανικά, με την υψηλή περιεκτικότητά τους σε αντιοξειδωτικά που λειτουργούν ως προστατευτικά στις εγκεφαλικές λειτουργίες.
• Καρποί και δημητριακά, ζυμαρικά και καστανό ρύζι, τροφοδοτούν τον εγκέφαλο με γλυκόζη βελτιώνοντας τις λειτουργίες του και αυξάνοντας την ενέργεια που χρειάζεται.
• Υγιή λίπη, ωμέγα λιπαρά οξέα, από ελαιόλαδο και φυτικά έλαια, καρπούς και ξηρούς καρπούς, βοηθούν στη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ και αυξάνουν την ενέργεια και την εγρήγορση, βελτιώνοντας και τις εγκεφαλικές λειτουργίες.

Πιο συγκεκριμένα, γνωρίζουμε τροφές μωβ και κόκκινες, οι οποίες έχουν το χρώμα αυτό χάρη στο φυτοχημικό ανθοκυάνη. Η ουσία αυτή πέρα από το χρώμα στις τροφές, ενισχύει παράλληλα και τη μνήμη. Πού μπορούμε να τη συναντήσουμε;

1. Μήλα. Η φλούδα τους περιέχουν ανθοκυάνη αλλά και υψηλά επίπεδα κερσετίνης, ένα αντιοξειδωτικό που έχει αποδειχθεί ότι προστατεύει από την άνοια.
2. Μπρόκολο. Επίσης περιέχει κερσετίνη και επιπλέον αποτελεί καλή πηγή φυλλικού οξέος, όπως και βιταμίνης C.
3. Μελιτζάνα. Είναι μια εξαιρετική πηγή ανθοκυάνης, αλλά και άλλων αντιοξειδωτικών που προστατεύουν τα λιπίδια των κυττάρων των μεμβρανών του εγκεφάλου.
4. Παντζάρια. Μια καλή πηγή ανθοκυάνης και φυλλικού οξέος.
5. Σταφύλια, κόκκινα, μωβ και μαύρα. Περιέχουν κερσετίνη και ανθοκυάνη, αλλά και φυτοχημικά. Όμως, χρειάζεται ένα μέτρο ώστε να διατηρηθούν αυτά τα οφέλη.
6. Σπανάκι. Αποτελεί μια πηγή σεληνίου, βιταμίνης E, αλλά και φυλλικού οξέος, βοηθώντας στην πρόληψη και αναστροφή της απώλειας μνήμης ακόμα και όταν σχετίζεται με την ηλικία. Μισό φλιτζάνι μαγειρεμένο σπανάκι, καλύπτει τα 2/3 των ημερήσιων αναγκών σε φυλλικό οξύ.
7. Δενδρολίβανο. Μελέτη έχει δείξει ότι ακόμα και η μυρωδιά του δεντρολίβανου βελτιώνει τη μνήμη σε όσους κάνουν δουλειά γραφείου.

Επομένως, για τη μείωση της πιθανότητας γνωστικής απώλειας και διατήρηση της λειτουργίας του εγκεφάλου και τη μνήμης είναι σημαντικό να ακολουθούνται τα παρακάτω

• υγιεινός τρόπος ζωής!
• θρεπτική διατροφή!
• διαχείριση του άγχους!
• συνολική υγεία!
• μείωση παραγόντων κινδύνου!

Σε ορισμένες περιπτώσεις που υπάρχουν σοβαρότερα συμπτώματα γνωστικής απώλειας, η συμβουλή του ιατρού είναι σημαντική!

Μαντώ Αθανασίου
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Βιβλιογραφία

1. Camandola, S., & Mattson, M. P. (2017). Brain metabolism in health, aging, and neurodegeneration. The EMBO journal, 36(11), 1474-1492.
2. >Examine.com. Memory & Focus, Supplement Guide
3. Holford, P., & FBANT, N. (2011). The Prevention of Memory Loss and Progression to Alzheimer's Disease with B Vitamins, Antioxidants and Essential Fatty Acids: A Review of the Evidence. Journal of Orthomolecular Medicine, 26(2), 53.
4. Sahelian, R. (2000). Mind boosters: a guide to natural supplements that enhance your mind, memory, and mood. St. Martin's Griffin.
5. Dementia Symptoms, Stages, and Treatment. A FREE GUIDE FROM UNIVERSITY HEALTH NEWS