Έντερο και σακχαρώδης διαβήτης: Πώς συνδέονται;
Περιεχόμενα:
Ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) αποτελεί μία χρόνια, πολυπαραγοντική πάθηση, η οποία μέσα από μία σειρά μηχανισμών οδηγεί σε υπεργλυκαιμία, δηλαδή αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στην αιματική κυκλοφορία.
Τα τελευταία δεδομένα δείχνουν πως 1 στους 11 ενήλικες στις μέρες μας πάσχει από ΣΔ με αποτέλεσμα η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση και η αντιμετώπιση του να έχει καθιερωθεί ως προτεραιότητα στην δημόσια υγεία παγκοσμίως. Tα τελευταία χρόνια έντονο ενδιαφέρον έχει προκύψει ως προς τον ρόλο της εντερικής μικροχλωρίδας στην εμφάνιση του.
Τι είναι η δυσβίωση;
Στο έντερο μας, υπάρχει ένας ποικίλος αριθμός μικροοργανισμών, που παίζουν καθοριστικό ρόλο σε πολλές φυσιολογικές και μεταβολικές διεργασίες στο σώμα μας, για παράδειγμα, σύνθεση βιταμινών και θρεπτικών συστατικών, ρύθμιση του μεταβολισμού κ.α. Αυτοί οι μικροοργανισμοί ονομάζονται «μικροβίωμα» ή «χλωρίδα του εντέρου». Το μικροβίωμα του ανθρώπινου οργανισμού δεν είναι στατικό. Η σύσταση του στους ενήλικες μπορεί να μεταβληθεί ανάλογα με παράγοντες όπως η ηλικία, η διατροφή, η άσκηση και η χρήση φαρμάκων. Ο όρος δυσβίωση αποτελεί μία κατάσταση κατά την οποία συμβαίνουν αλλαγές στο μικροβίωμα, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν στην μη αρμονική διαβίωση των μικροοργανισμών του εντέρου. Η δυσβίωση έχει περιγραφεί ότι σχετίζεται με την ανάπτυξη πολυάριθμων ασθενειών, με μία από αυτές και τον ΣΔ. Ωστόσο, έχει αποδειχθεί ότι αυτές οι αλλαγές είναι αναστρέψιμες.
Πως σχετίζεται η δυσβίωση με τον ΣΔ;
Ο ΣΔ χαρακτηρίζεται από χρόνια αυξημένη παραγωγή προφλεγμονωδών κυτοκινών, με κυριότερες την ιντερλευκίνη (IL-6), IL-1 και τον παράγοντα νέκρωσης όγκου-άλφα (TNF-a). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αναστολή της δράσης των β κυττάρων του παγκρέατος και κατ’ επέκταση της δράσης της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη-ρυθμιστής των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Πρόσφατα, φάνηκε πως τα μικροβιακά προϊόντα είναι ικανά να αλληλεπιδράσουν με τα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος, διαδραματίζοντας με αυτόν τον τρόπο καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του ΣΔ. Πιο συγκεκριμένα αυτό συμβαίνει μέσω δύο μηχανισμών. Αφενός, σε κατάσταση ανισορροπίας των μικροοργανισμών του εντέρου, έχουμε αυξημένη παραγωγή λιποπολυσακχαρίτη (LPS). Το LPS αποτελεί μία ενδοτοξίνη, προέρχεται από Gram αρνητικά βακτήρια του εντέρου και οδηγεί σε παραγωγή προφλεγμονωδών κυτοκινών και τελικά σε αντίσταση στην ινσουλίνη. Αφετέρου, οι αλλαγές στο μικροβίωμα συντελούν σε μειωμένη παραγωγή βραχείας αλύσου λιπαρά οξέα (SCFAs), τα οποία έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και συμμετέχουν στην ανοσοποίηση. Επομένως, η μειωμένη συγκέντρωση τους, επίσης, συντελεί σε μία προφλεγμονώδη κατάσταση.
Πως σχετίζεται η διατροφή με την δυσβίωση;
Η Δυτικού τύπου διατροφή, δηλαδή μία διατροφή πλούσια σε πυκνά θερμιδικά τρόφιμα, υψηλού/ επεξεργασμένο κρέας, υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, αλάτι, αλκοόλ και επεξεργασμένων τροφίμων, έχει αποδειχθεί σε μελέτες ότι ασκεί αρνητική επίδραση στην ποικιλότητα του εντερικού μικροβιώματος. Με αυτόν τον τρόπο συντελεί στην εμφάνιση της δυσβίωσης. Αντιθέτως, η προσκόλληση σε μία Μεσογειακού τύπου διατροφή, που είναι πλούσια σε ελαιόλαδο, κόκκινο κρασί, φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και ολικής άλεσης προϊόντα, έχει φανεί πως επιδρά θετικά στην ποικιλομορφία και την υγεία του εντερικού μικροβιώματος.
Τι μπορώ να κάνω για βελτιώσω το εντερικό μου μικροβίωμα;
Μελέτες έχουν δείξει πως οι διαιτητικές ίνες αποτελούν σημαντική πηγή ενέργειας για τα εντερικά βακτήρια και ως εκ τούτου μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ποικιλία της μικροχλωρίδας του εντέρου. Πλούσιες πηγές φυτικών ινών συνιστούν τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα προϊόντα ολικής άλεσης. Επομένως προτείνεται η επαρκής κατανάλωση τους.
Επίσης, πολύ υποσχόμενα είναι και τα αποτελέσματα μελετών που προτείνουν πως η δυσβίωση του εντερικού μικροβιώματος μπορεί να αντιστραφεί μέσα από την τροποποίηση των διατροφικών συνηθειών του ατόμου αλλά και από την χρήση συμπληρώματος προβιοτικών, πρεβιοτικών και συμβιωτικών.
Τα «προβιοτικά» είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί που, όταν χορηγούνται σε επαρκείς ποσότητες, προσφέρουν οφέλη στην υγεία του ατόμου. Δύο από τα κύρια προβιοτικά στελέχη που εμφανίζουν ευεργετική επίδραση στην υγεία περιλαμβάνουν το Lactobacillus και το Bifidobacterium. Ωστόσο, πέρα από τα συμπληρώματα μπορεί κάποιος να τα βρει και σε γαλακτοκομικά προϊόντα που έχουν υποστεί ζύμωση, αλλά ως προβιοτικό επίσης μπορεί να δράσει και η μαγιά.
Τα «πρεβιοτικά» αποτελούν τα άπεπτα συστατικά των τροφίμων που συνεισφέρουν στην ανάπτυξη και την υγιή δραστηριότητα των φιλικών βακτηρίων του εντέρου. Πιο συγκεκριμένα, τα βρίσκουμε σε τροφές όπως τα κρεμμύδια, τις αγκινάρες, το σκόρδο, τα σπαράγγια, την σόγια και το κριθάρι.
Ο όρος «συμβιωτικά» αναφέρεται στην ουσία στην αρμονική συνεργασία των προβιοτικών και των πρεβιοτικών.
Συμπερασματικά, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα φαίνεται ότι η σύσταση της μικροχλωρίδας του εντέρου είναι απαραίτητη για την κατανόηση των μηχανισμών που εμπλέκονται στην παθολογία του ΣΔ2. Πέρα από τις κλασικές στρατηγικές διαχείρισης του ΣΔ, η κατανάλωση προβιοτικών αποτελεί μία πολύ υποσχόμενη στρατηγική με ευεργετική επίδραση στην εντερική μικροχλωρίδα.
Λουκά Κατερίνα
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Med.Sci
Βιβλιογραφία
- Flesch AGT, Poziomyck AK, Damin D (2014). ‘The therapeutic use of symbiotics’. ABCD Arq Bras Cir Dig 27(3):206-209
- Moszak, M., Szulińska, M., & Bogdański, P. (2020). You Are What You Eat—The Relationship between Diet, Microbiota, and Metabolic Disorders—A Review. Nutrients, 12(4), 1096. doi:10.3390/nu12041096
- Ojo, O. (2021). Recent Advances in Nuttition and Diabetes. Nutritnets, 13(5), 1573. doi:10.3390/nu13051573
- Pandey KR, Naik SR, Vakil BV (2015). ‘Probiotics, prebiotics and synbiotics – a review’. J Food Sci Technol 52(12):7577-7587
- Salgaço, M. K., Oliveira, L. G. S., Costa, G. N., Bianchi, F., & Sivieri, K. (2019). Relationship between gut microbiota, probiotics, and type 2 diabetes mellitus. Applied Microbiology and Biotechnology. doi:10.1007/s00253-019-10156-y
- Sharma, S., & Tripathi, P. (2018). Gut microbiome and type 2 diabetes: Where we are and where to go? The Journal of Nutritional Biochemistry. doi: 10.1016/j.jnutbio.2018.10.003
